Eutyun

                                                 ԿՈՉ ԱԱԾ ԱՇԽԱՏԱԿԻՑՆԵՐԻՆ
                                      ( http://hzh.am/Arkhiv/2008/fabruary/0802/0802.html )

    Հոկտեմբերի 27-ի հայտնի ոճրագործությունից հետո ես երկար ժամանակ չէի կարողանում գտնել այն հարցի պատասխանը, թե ինչո՞ւ ինքնակամ հրաժարական չտվեց Սերժ Սարգսյանը, ով ՀՀ ազգային անվտանգության նախարարն էր, այսինքն՝ թիվ 1 պատասխանատու պաշտոնյան, որը կոչված էր միջոցներ ձեռնարկել՝ թույլ չտալու այդ կարգի հանցագործությունների կատարումը:

Ավելին՝ նա թույլ չտվեց պատասխանատվության ենթարկել ԱԱՆ-ի այն ղեկավար եւ շարքային աշխատակիցներին, ովքեր ստացել կամ առնչվել էին այդ հանցագործության նախապատրաստման մասին տեղեկատվությանը եւ ոչինչ չէին ձեռնարկել այն կանխարգելելու ուղղությամբ: Ինձ զարմացրեց նաեւ հետեւյալ փաստը: Այն ժամանակվա նախարարի տեղակալ Գորիկ Հակոբյանը երկար տարիներ ղեկավարել է հակահետախուզական վարչությունը եւ այդ ժամանակ որպես նախարարի տեղակալ կոորդինացնում էր հենց այդ վարչության աշխատանքը: Իսկ դա նշանակում է, որ ստացված ողջ տեղեկատվությունը պարտադիր զեկուցվում էր նրան (Ընդգծումը` մերը ) : Ոճրագործությունից կարճ ժամանակ անց նա դարձավ ԱԱՆ ղեկավար՝ գեներալական ուսադիրներին եւս մի աստղ ավելացված: Այն ժամանակվա մամուլում բազմիցս նշվել էր, որ Նաիրի Հունանյանը ԱԱՆ գործակալ էր եւ միշտ գտնվել է ԱԱՆ տեսադաշտում: Պատկերացնո՞ւմ եք, տեղեկատվություն է ստացվում, որ գործակալ Ն. Հունանյանը ահաբեկչություն է նախապատրաստում երկրի գործող ղեկավարների նկատմամբ, եւ այդ տեղեկատվությունը համարժեք գնահատականի չի արժանանում այն ստացող աշխատակցի, հետագայում` նրա պետի, հետո` այդ պետի պետի կողմից, մինչեւ կհասներ Գորիկ Հակոբյանին: Անկասկած, վերջինս այդ մասին զեկուցել է Սերժ Սարգսյանին, այլապես չէր հանդգնի միայնակ իր վրա վերցնել ողջ պատասխանատվությունը: Այդ ամենին հետեւած անգործությունը, որի հետեւանքով հնարավոր դարձավ այդ ոճիրը, մեզ հուշում է Սերժ Սարգսյանի ցուցաբերած վերաբերմունքը այդ ինֆորմացիայի նկատմամբ: Հիմա գանք գրվածի սկզբնամասին. ինչո՞ւ Սերժ Սարգսյանն ինքնակամ հրաժարական չէր տալիս, հետո էլ թույլ չտվեց պատասխանատվության ենթարկել այդ գործին առնչվող անձանց, ավելին՝ սկսեց նրանց խրախուսել: Իմ կարծիքով, նա ցանկանում էր մնալ՝ ժամանակ շահելու, Ն. Հունանյանի դոսյեի եւ ահաբեկչության մասին նախապես ստացված այդ տեղեկատվության հետքերը վերացնելու նպատակով: Սակայն հուժկու համաժողովրդական ընդվզման արդյունքում նա ստիպված տեղի տվեց: Քոչարյանն իսկույն նրան տարավ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար, որպեսզի Ս. Սարգսյանը լծակներ ունենա՝ հենց նրանց՝ Հունանյանի ծրագրի մասին տեղեկատվությանը նախապես առնչված աշխատակիցների միջոցով դա իրագործելու, եւ հենց նրանց բերանով բոլոր մեղադրանքներից արդարանա: Այլապես նրանց տեղը զբաղեցրած այլ պրոֆեսիոնալներ դժվար թե ցանկանային աչք փակել կատարվածի նկատմամբ, հատկապես որ այդ պրոֆեսիոնալների մեջ քիչ չեն ազնիվ եւ սկզբունքային մարդիկ:     Այժմ պահն է դիմելու ԱԱՆ պրոֆեսիոնալ աշխատակազմին: Ո՞ւմ կարգադրություններն ու հանձնարարություններն եք կատարում օրնիբուն: Գորիկ Հակոբյանի՞, ում խղճին է ծանրացած մեր ժողովրդի պատմության մեջ եզակի այդ ոճրագործությունը, եւ ով դեռ ասելիք ունի այդ կապակցությամբ: Եւ ինչպե՞ս եք հանդուրժում, որ արյունոտ ձեռքով այդ մարդը այսօր էլ ողջ համակարգն է ներքաշում օտար խաղերի մեջ եւ փորձում ձեր ձեռքով շագանակներ հանել կրակից: Եկել է ժամանակը` մի պահ կանգ առնելու, սթափվելու եւ սառը դատելու: Ապավինեք ձեր խղճին, որի առկայությունը միշտ էլ տարակարծության տեղիք է տվել, եւ այժմ ճիշտ ժամանակն է ապացուցելու, որ դուք ազգային-ազատագրական պայքարի ելած մեր ժողովրդի հետ եք եւ ոչ բարիկադների հետեւում, հատկապես, երբ այդ պայքարի դրոշը հուսալի ձեռքերում է՝ հանձին մեր երկրին անկախություն բերած ԱՌԱՋԻՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ:
                                                                              ԱԱԾ բարձրաստիճան սպա                                                                       (հասկանալի պատճառով անստորագիր)
                                                           ................................

    3. Այլ մեկ խոսուն հանգամանք:
        Aravot.am օրաթերթը իր 2011-03-04 թողարկման մեջ ( www.aravot.am/am/articles/politics/90343/view) « Հոկտեմբեր 27-ից հետո ՀՀ նախագահը երաշխիքներ էր խնդրում» խորագրով հրապարակել էր այդժամ նախարար Գագիկ Շահբազյանի հարցազրույցը⁴: Ահա դրանից մեկ հատված.

   «1999 թվականի հոկտեմբերի 27-ի իրադարձություններից հետո Երեւանում կայացավ Ռոբերտ Քոչարյանի հանդիպումը մի բարձրաստիճան պաշտոնյայի հետ: Եվ ես ներկա եմ եղել այդ հանդիպմանը, որի ընթացքում Ռոբերտ Քոչարյանին առաջարկվեց տեղափոխվել Մոսկվա: Եվ Ռոբերտ Քոչարյանը քննարկում էր Մոսկվա իր այցի պայմաններն ու երաշխիքներ էր խնդրում, քանի որ ռուսական կողմը նման հարցերում պայմանավորվածությունները չի պահպանում՝ նշեց դրա օրինակները: Ինձ թվում է, որ Հայաստանի նախագահը պետք է որ հնարավորինս հեռուն ուղարկեր այն մարդկանց, ովքեր իրեն նման առաջարկ են անում, այլ ոչ թե քննարկեր պայմաններն ու երաշխիքները: Միաժամանակ ուզում եմ նշել, որ հոկտեմբերի 27-ի իրադարձություններից հետո Հայաստանում հանդիպել եմ Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի բազմաթիվ պաշտոնատար անձանց հետ: Ինչպես նաեւ՝ վարչապետի հանձնարարությամբ՝ 1999 թվականի նոյեմբերից մինչեւ փետրվար բազմիցս այցելել եմ Մոսկվա, Եվրոպա եւ ԱՄՆ՝ Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակի հանգուցալուծման ուղիների քննարկման համար: Ահա թե ինչու Արամ Սարգսյանի կառավարության հրաժարականից հետո ինձ խորհուրդ չտվեցին վերադառնալ, եւ ես մնացի Ամերիկայում (ընդգծումը` մերը)»:


     Մնում է հարց տալ թե ո± վ էր այդ «բարձրաստիճան պաշտոնյան» (պարզ է ոչ Հայաստանից), ինչո±ւ էր Ռ. Քոչարյանին առաջարկում տեղափոխվել Մոսկվա և ինչո±ւ վերջինս երաշխիքների կարիք ուներ, եթե պատասխանատու կամ մեղսակից չէր հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործությանը, ինչո±ւ որոշեց մնալ Հայասատնում և ինչո±ւ հենց 2000թ. մարտին Վ. Պուտինի նախագահական ընտրությունից հետո համարձակորեն անցավ բռնատիրության, հոկտեմբեր 27-ի քրգործից տարանջատեց «հնարավոր պատվիրատուների» մասը, որն էլ «փաստերի բացակայության» պատճառաբանությամբ կարճվեց 09.11.2004 թ.,
Ռ. Քոչարյանի նախագահական երկրորդ ընտրությունից հետո…

⁴«Հիշեցնենք, որ Գագիկ Շահբազյանը 1992-ին ղեկավարել է Հայաստանի պատվիրակությունը՝ Թուրքիայի հետ հաղորդակցական ուղիները վերաբացելու եւ ցորենի ներմուծման շուրջ բանակցելու համար: Բացի այդ՝ պրն Շահբազյանը եղել է հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական հանձնախմբի համանախագահը եւ նախապատրաստել Հայ-ռուսական մեծ պայմանագիրը, որը ստորագրվեց 1997 թվականին: Հայ-ռուսական տնտեսական համագործակցության հանձնաժողովի համանախագահն էր մինչեւ 2000 թվականը: Նաեւ ղեկավարել է Եվրամիության հետ համագործակցության հանձնաժողովը: Վազգեն Սարգսյանի վարչապետ նշանակվելուց հետո Գագիկ Շահբազյանը նախապատրաստել է նրա այցը ԱՄՆ եւ մասնակցել բոլոր հանդիպումներին՝ ներառյալ ԱՄՆ փոխնախագահ Ալ Գորի հետ: Վարչապետ Արմեն Սարգսյանի բացակայության շրջանում՝ շուրջ 4 ամիս փաստացի կատարել է կառավարության ղեկավարի պարտականությունները: Վրաց-աբխազական հակամարտության շրջանում ղեկավարել է հայ-վրացական հանձնաժողովը եւ զբաղվել այն խնդրով, որ Հայաստան բեռների առաքման հարցերում չլինեն խափանումներ, հանդիպել է հակամարտող կողմերին: Եվ ահա նա խոսելու է այս բոլոր թեմաների շուրջ՝ ինչպես նաեւ հայ-ռուսական համագործակցության անդրկուլիսյան կողմի մասին»
( /www.armtown.com/news/am/arv/20110210/88459/ ):



     4. 2011թ. մարտի 1-ի հանրահավաքում, Լ. Տեր-Պետրոսայանը ՀԱԿ-ի անունից ՀՀ իշխանություններին ներկայացրեց համարյա վերջնագրի բնույթով 15 կետից բաղկացած պահանջարկ: Դրա 13-րդ կետում կարդում ենք.

13. Տնտեսության կառավարման եւ օրինականության ապահովման բնագավառներում ցուցաբերած խայտառակ թերացումների, կամայականությունների կամ պարզապես մասնագիտական ապաշնորհության համար անմիջապես զբաղեցրած պաշտոններից հեռացնել՝ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին, փոխվարչապետ Արմեն Գեւորգյանին, Կենտրոնական բանկի նախագահ Արթուր Ջավադյանին, Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ Գագիկ Խաչատրյանին, Երեւանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանին, ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանին, Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Գորիկ Հակոբյանին, ՀՀ Ոստիկանության պետ Ալիկ Սարգսյանին, ՀՀ Հատուկ քննչական ծառայության պետ Անդրանիկ Միրզոյանին, Արդարադատության նախարարության քրեակատարողական վարչության պետ Հայկ Հարությունյանին.

.....Դժվար չէ նկատել, որ այս ցուցակում նշված որոշ անձինք` հատկապես Գորիկ Հակոբյանը և, Արմեն Գեւորգյանը ( ՀՀ երբեմի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար) Ռ. Քոչարյանի «մարդիկ» են և առնչվում են հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործության հետ: Իսկ վարչախմբի հետ երկխոսության գնալը` մասնավորապես արտահերթ ընտրությունների պահանջով, ուներ մեկ գլխավոր և սքող նպատակ, նախ ամրագրել սեպը Քոչարյան-Սարգսյան տանդեմի միջև, և ապա փակել Քոչարյանի վերադարձի ճանապարհը Ռուսաստանում 2012թ. նախագահական ընտրություններից առաջ, որում Վ. Պուտինի հնարավոր հաղթանակը կարող էր ամրագրել Ռ. Քոչարյանի սքող իշխանությունը ու հոկտեմբեր 27-ի գործը անթեղել ևս 12 տարով: Այլորեն` «մինչև ավանակի սատկելը» …

   5. Իրադարձությունների զարգացումը, ինչպես իշխանությունների կողմից նշյալ պահանջագրի գոնե առաջին երեք կետերի բավարարումը ( մարտիմեկյան դեպքերի իբր վերաքննում, համաներում, հանրահավաքների արտոնությունը Ազատության հրապարակում), գնաց այդ և երկխոսության ուղղությամբ, բայց հենց արտահերթ ընտրությունների վերաբերյալ վարչախմբի վճռական ընդդիմությամբ: Եվ ոչ պատահականորեն քաղաքական վերլուծություններում այդ իրադարձությունները առնչվեցին վերոնշյալ հանգամանքների հետ (արաբական սինդրոմի համասփռումը նաև Լիբիայում, Սիրիայում և այլուր, ղարաբաղյան հիմնահարցի միջազգային ակտիվացում, Ռուսաստանում Մեդվեդև-Պուտին լարվածության շեշտում, ԱՄՆ և այլ երկների զորացած ճնշումներ) և նկատվեցին հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործության պատվիրատուների վերարծարծումներ, ինչպես օրինակ.

                           ՀԺԿ քարտուղար. Մարտի 1-ը սկսել է հոկտեմբերի 27-ին

        Մարտի 1-ը սկսել է հոկտեմբերի 27-ին, չլիներ հոկտեմբերի 27-ը, չէր լինի մարտի 1-ը, չէր լինի 2004 թվականի ապրիլի 12-ը, հայտարարել է ՀԺԿ քարտուղար Ֆելիքս Խաչատրյանը Ազատության հրապարակում ընթացող հանրահավաքում: Ըստ նրա, հոկտեմբերի 27-ը հայ ժողովրդի պատմության ամենաքստմնելի եւ զազրելի ոճրագործությունն էր: Ֆելիքս Խաչատրյանի ելույթն ուղղված էր Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման տարիներին, այդ ընթացքում քաղաքական դաշտի ապականման, Սերժ Սարգսյանի խոսքով ասած, ինչպես նկատել է Խաչատրյանը, քաղաքական դաշտը տրվեց դհոլներին, տարատեսակ հաճախորդներին: Նրա խոսքով, մինչեւ չպարզվի, թե ով էր հոկտեմբերի 27-ի հետեւում, «հայ ժողովուրդը չի հանգստանա, եւ չի մաքրվի մեր հացի միջի արյունը»⁵: Վերջում Ֆելիքս Խաչատրյանը հայտարարել է, որ ներկայիս իշխանությունը նախորդից ոչնչով չի տարբերվում եւ այս իշխանության օրոք հոկտեմբերի 27 չի բացահայտվի: Նրանք սիամական երկվորյակներ են, ասել է Խաչատրյանը, համեմատելով քոչարյանական եւ սարգսյանական կառավարումները: Ֆելիքս Խաչատրյանը հայտարարել է, որ ելքը արտահերթ ընտրություններն են:
                                              ( Lragir.am. http://www.lragir.am/armsrc/country48758.html , 31/05/2011)

        Այսինքն այն, ինչը կանխատեսվում էր և ինչից այդքան խուսափում էին իշխանությունները, ՌԴ-ն, և ինչով բացատրվում են Ս. Սարգսյանի հրամանագրով ԱԱԾ պետ, գեներալ-գնդապետ Գորիկ Հակոբյանի ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայությունը մինչև 2016 թ. փետրվարի 11-ը երկարաձգելու անսպասելի որոշումը և ԲՀԿ-ի առաջնորդ Գ. Ծառուկյանի անսպասելի հայտարարությունը, առաջիկա` 2013թ. նախագահական ընտրություններում Ս. Սարգսյանի թեկնածությունը պաշտպանելու վերաբերյալ: Այդ չէր կարող լինել առանց Ռ. Քոչարյանի համաձայնության, թեև դեպքերը զարգանում են ի հեճուկս նրա և կարծեք Ս. Սարգսյանի հետ փոխհարաբերությունների վատթարացմամբ: Ըստ շատերի, վերջինս ջանում է հնարավորինս ձեռբազատվել հոկտեմբեր 27-ի պատասխանատվությունից…


    ⁵: ՀԱԿ-ի քաղխորհրդը 2011թ. հունիսի 2-ի արտահերթ նիստում Ֆելիքս Խաչատարյանին հաստատել է իշխանությունների հետ իր բանակցողների կազմում :



     6. Այստեղ տեղին է հիշատակել մի անհեթեթ, բայց բավականին խոսուն միջադեպ: Մոտ երկու տարի առաջ, հանրահայտ «օպերատիվնիկ» Ստեփան Քիրամիջյանի «louysworld.com» կայքում հայտնվել էր «Ո՞վ կազմակերպեց «հոկտեմբերի 27-ը» խորագրով մի հաղորդագրություն: Ըստ դրա հեղնակ, իբր երբեմնի ԱԱԾ պաշտոնաթող մի սպայի, «Հոկտեմբերի 27-ը միայն մեկ խնդիր ուներ լուծելու՝ կրկին իշխանության բերել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին, որպեսզի նա իրականացնի հրեաների նավթային պլանները» (http://www.youtube.com/watch?v=-8p3YuARmgA): Որքան էլ անհեթեթ, այն ունեցավ որոշ արձագանք և ապա մոռացվեց: Սակայն տարօրինակն այն է, որ 16.04.2011թ. այն թարգմանաբար վերահայտնվեց թունդ ռուսամետ «Голос Армении» թերթում ( http://www.golosarmenii.am/ru/20112/politics/10192/ ), ապա հղմամբ, բայց հայերենով նույնպես արդեն ռուսամետ «ԱԶԳ»-ում ( http://www.azgdaily.com/AR/2011041914 ) և իշխանամետ այլ լրատվամիջոցներում: Որ այս ամենը ջանում էին ցեխոտել Լ. Տեր-Պետրոյանի «իմիջը»` բացահայտ է: Բայց այն, որ վերարծարծվում էր հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունը հենց նման ժամանակաշրջանում, ինքնին խոսում է խիստ որոշակի մտավախության մասին, իսկ այդ ռուսամետ շրջանակների կողմից լինելու համանգամանքը ակամա մատնում է հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործության մեջ ռուսական գործոնի առկայությունը…

                                                                                            ¡ ¡ ¡
                                                                                                                                     Մարսել, 02 հունիս 2011թ.



                                                                    ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐ

        Այդպես շարունակվեցին հավելվել և ամրագրվել այլ դիտարկումներ և կանխատեսումներ, սակայն եղան նաև կարծեք անսպասելի` բայց իրականում զարգացումների մեջ շատ օրինաչափ իրադարձություններ:

   7 . 2011թ. մայիսի 26-ին Ֆրանսիայի Դովիլ ավանում ընթացավ «Մեծ ութնյակի» գագաթնաժողովը, որի շրջանակներում Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի նախագահները համատեղ հայտարարություն են ընդունել Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման վերաբերյալ, Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներին կոչ անելով «քաղաքական կամք ցուցաբերել և հունիսին կայանալիք իրենց գագաթնաժողովի ընթացքում ավարտին հասցնել կարգավորման հիմնարար սկզբունքների շուրջ աշխատանքը»։
Հունիսի 25-ին, ՌԴ-ի Կազան քաղաքում Ռուսաստանի Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների միջև այդ հանդիպումը տապալվեց, բորբոքելով միջազգային համատարած հիասթափություն: Հայ իշխանություններ բնականաբար մեղքը գցեցին ադրբեջանական կողմի վրա, թունդ ռուսամետ վերլուծաբաններն ու քաղաքական այրերը` ԱՄՆ-ի, երբ Կազանի հանդիպումից անմիջապես առաջ նախագահ Բ. Օբաման անձամբ զանգահարել ու քաջալերել էր Ս. Սարգսյանին, իսկ Ֆրանսիայի նախագահ Ն. Սարկոզին  պաշտոնական ուղերձով հայտարարել նաև իր հետագա աջակցությունը Հայաստանին (http://www.eutyun.org/S/E/X/X/X-15.htm ): Այդուհանդերձ եղան նաև հրապարակումներ, ըստ որոնց ակնկալիքների տապալումը նրբորեն իրականացրել է ՌԴ-ի նախագահ Դ. Մեդվեդևը, խուսափելով Ռուսաստանին ոչ այնքան ձեռնտու հանգուցալուծումից և անձնական պատասխանատվությունից: Շատ հնարավոր մի վարկած, որն հաստատվում է Ս. Սարգսյանի անթաքույց գոհունակությամբ և բանակցություններից հետո Ի. Ալիևի մեկ օր առաջ վերադարձով:

     Այդուհաներձ, իշխանությունները ՀԱԿ-ի հետ ի վերջո գնացին երկխոսության և նույնիսկ ընդունեցին արտահերթ ընտրությունների քննարկման նրա պահանջը: Թե ինչո±ւ են իշխանությունները մեկը մեկի հետևից գնում զիջումների, ինչո±ւ է Արևմուտքը մինչև տարեվերջ ջանում ղարաբաղյան հարցում հասնել որևէ առաջխաղացման, ինչո±ւ է ՀԱԿ-ը համառում այս տարի անպայման արտահերթ ընտրությունների պահանջով (այն էլ հենց հոկտեմբերին... ), ո±րն է նրա ինքնավստահության գրավականը, շարադրված են «Cherchez la...» ակնարկում ( http://www.eutyun.org/S/E/X/X/X-15.htm): Այստեղ միայն ասենք , որ դրանք բոլորն էլ առնչվում են ռուսաստանյան առաջիկա ընտրությունների հետ, որոնցում Վ. Պուտինի նախագահական վերընտրությունը առավել հավանական է: Իսկ այդ ակնկալում է ռուսական քաղաքականության կոշտացում, ղարաբաղյան հարցի ձգձգում, իսկ Հայաստանում` ընտրական խեղաթյուրումներ և բռնատիրության ուժգնացում, մինչև իսկ Ռ. Քոչարյանի վերադարձը, թեև նա քաղաքականությունը երբեք էլ չի լքել, ընդհատակից ներգործել է իր «մարդկանց», կառույցների և քաղաքական շրջանակների միջոցով, որոնց մի քանի դեմքերի պաշտոնանկությունը` ինչպես նշվեց վերևում, պահանջեց ՀԱԿ-ը։ Ուստի, իշխանությունները պիտի ջանան ամեն կերպ խուսանավել և ժամանակ շահել: Առավել ևս, որ Ռուսաստանում` պուտինյան սքող հավակնություններով, արդեն վաղաժամ սկսվել է նախագահական ընտրարշավը, ասես որպես քաջալերանք ոմանց սպասումներին ու իշխանական խուսանավումներին:

   Այսուհանդերձ, ողջ վերոշարադրյալ դիտարկումները հաստատվեցին 02.08. 2011թ. Ազատության հրապարակում, որտեղ ՀԱԿ-ի հերթական հանրահավաքին ` այն էլ   իշխանություն-ՀԱԿ երկխոսության 3-րդ «ռաունդից» ընդամենը երկու օր առաջ, Լ. Տեր-Պետրոսյանը իր ելույթում մարտիմեկյան սպանդի հետ բացառիկ թափանցիկությամբ և ոչ պատահականորեն վերարծարծեց հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործությունը.

      «Մարտի 1-ի, ինչպես նաեւ հոկտեմբերի 27-ի նման ոճրագործությունների պարտակումը հանդուրժող ազգը արժանի չէ ազգ կոչվելու...
   ...Իսկ քանի որ ակնհայտ է, որ ներկա իշխանությունների օրոք այդ սպանությունները չեն բացահայտվելու եւ դրանց համար ոչ ոք պատասխան չի տալու, սա դառնում է մի լրացուցիչ ծանրակշիռ փաստարկ հօգուտ արտահերթ ընտրությունների անցկացման։ Բացի այդ, աքսիոմատիկ է, որ եթե որեւէ իշխանություն չի պատժում մարդասպաններին, ապա մարդասպանն ինքն է... » ( http://www.lragir.am/armsrc/country51347.html ):

      Եվ նորից ոչ պատահականորեն, հաջորդ իսկ օրը քաղաքական վերլուծաբանները արձագանքեցին. «Կոնգրեսը սպառնում է...» խորագրով և մեկնաբանությամբ ( http://www.lragir.am/armsrc/comments51372.html ): Այսինքն այն` ինչից այդքան զգուշանում էին իշխանությունները հատկապես տարեսկզբից ի վեր և վասն որի կատարվել էին վերոնշյալ ինքնապաշտպանական հեռատես քայլերը:

   Սակայն, անկախ ամենայնից և քաղաքական «վալսերից», ղարաբաղյան հարցի որևէ կերպ հանգուցալուծման դեպքում, հակամարտող ներքին-արտաքին կողմերը կարող են բավարարվել, և հենց այդու Ս. Սարգսյանը հավակնել նախագահական երկրորդ մի ժամկետի` այսինքն մինչև Գորիկ Հակոբյանի պաշտոնավարության ավարտը կամ իրավիճակի կատարյալ տնօրինումը: Ի վերջո Արևմուտքը հոկտեմբեր 27-ի վերաբերյալ լռեց ղարաբաղյան հարցի կարգավորման ակնկալիքով, ինչը նրան այդժամ հավաստում էին հայ իշխանությունները ( հիշենք Ռ. Քոչարյանի «ստամբուլյան խարտիայի» ստորագրությունը նույն 1999թ. նոյեմբերի 18-19-ին` ոճրագործությունից մեկ քանի շաբաթներ հետո, Ստամբուլում կայացած «Եվրոպայի հետ համագործակցության և անվտանգության կազմակերպության» գագաթնաժողովում (OSCE), http://www.eutyun.org
/S/E/AX/AX_H_04.htm ): Իսկ այժմ, հոկտեմբեր 27-ը կարծեք դառնում է լռելյայն «կոմպրոմատ», ընդդեմ թե' այս իշխանությունների և թե' Ռուսաստանի, վասն տարածաշրջանային ` առավելաբար ղարաբաղյան հիմնահարցի որևէ կերպ հանգուցալուծման: Պետք է ենթադրել, որ ՀԱԿ-ը ևս երևութապես իր անհասկանալի քաղաքականությամբ ձգտում է դրան, որպես հիրավի առաջնահերթ անհրաժեշտություն:
   Արդ, ներքաղաքական և աշխարհաքաղաքական թունդ թոհուբոհում, հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունը բնականաբար մղվել է հետին պլան և կարծեք կարող է իսպառ մոռացվել, հույսով, որ կներծծվի պատմության խճողումներում և եղբայրական «առասպելներում»:

      Այսպես թե այնպես, և ինչպես կռահելի էր, ամեն ինչ խաղարկվելու է Մոսկվայում, 2011թ. դեկտեմբերին կայանալիք պետդումայի և 2012թ. մարտին նախագահական ընտրությունների արդյունքներում: Դրանցում Վ. Պուտինի հաղթանակը կորոշի իրավիճակը Հայաստանում, որտեղ իրադարձությունները մինչ այդ հավանաբար կձգձգվեն: Մնացյալը թերևս կգնա ըստ նախածրագրավորված տարբերակներից որևէ մեկով, եթե չլինեն անկանխատեսելի իրադարձություններ, ինչպիսինն են մի շարք «երկաթբետոնյա» բռնապետությունների տապալումները, ինչպես նաև հնարավոր այլ շրջադարձեր...

  ¡ ¡ ¡

Ահա այսքան հեռահար էին տարօրինակ թվացյալ և ըստ արժանվույն չմեկնաբանված վերոնշյալ երկու իրադարձությունները, նման շատ այլերի շարքում: Գորիկ Հակոբյանի պաշտոնավարման երկարաձգումը պայմանավորված էր նաև հոկտեմբեր 27-ի պետական ոճրագործության նրա կամա-ակամա մեղսակցությամբ (այդժամ ահաբեկչության դեմ ԱԱ համակարգողի պատասխանատվությունը ինչ-որ բան նշանակում է...), ինչպես օլիգարխների և առինքնված շատերի ( վկա' հանրապետական պարագլուխները, և նույնիսկ ոճրագործությունից տուժած ոմանց առաջխաղացումը... ), Ռուսաստանի և անգամ հայերի մեծամասնության պարագաներում: Այլ խոսքով, իրենց լռությամբ և հաշտվողականությամբ հոգեբանորեն մեղսակցության կարգավիճակով: Անթաքույց ռուսամետ Գ. Ծառուկյանի «շրջադարձը» նույնպես նպատակ ուներ ամրապնդել Ս. Սարգսյանի իշխանությունը, գոնե մինչև Վ. Պուտինի վերադարձը: Եվ ոչ պատահականորեն արդեն հասարակությանը ջանում են նախապատրաստել ծայրահեղ պարագաներում նրա հնարավոր նախագահությանը կամ վարչապետությանը: Բնականաբար հասկանալի է, որ այստեղ անձերը առանձնապես մեծ նշանակություն չունեն: Կարևորը հայ իշխանությունների ռուսամետ կողմնորոշումն է, և այդու նաև հոկտեմբեր 27-ի պետական ոճրագործության թաղումը կամ գոնե անթեղումը մինչ «ավանակի սատկելը»:

   Մինչդեռ, այս ամենի թերըմբռնումները նաև հայոց հավաքական տկարության ու գիտակցության ցավալի չափանիշեր են: Առավել ցավալին հայ քաղաքական վերլուծաբանների և լրատվամիջոցների մակերեսայնությունն է, ինչը բնորոշվում է առանց ընդերային էությունների` առավելաբար երևութական մեկնաբանություններով, իսկ հաճախ լրատվական «faits divers» ազդային բնույթի տեղակատվությամբ
( ֆրանս. «տարբեր միջադեպեր»): Այդ ևս հանուր ծանծաղամտության, բայց նաև զգուշավորության և ինքնացենզուրայի արտահայտություն է, որպես խորհրդային ժառանգություն, բայց նաև նորօրյա բռնությունների, տիրող օրինազանցությունների, քաղաքական սպանդների և հոգեբանական ճնշումների հետևանք: Իսկ ամենաողբերգականը, այդ հոկտեմբեր 27-ի պետական ոճրագործությունից հետո հայերին պատած խրոնիկական և համատարած վախն է, որպես արդեն ազգային սինդրոմ, ինչը նաև որպես երկրորդական էֆեկտ նշանառում էր հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործությունը: Այնպես, ինչպես Մեծ Բրիտանիայում ապաստանած ФСБ-ի փոխգնդապետ Ա.Լիտվինենկոյի անպատկառ սպանությունը, որը նպատակ ուներ նաև պատժի անխուսափելիությամբ զգուշացնելու բոլոր հնարավոր իբր «դավաճաններին» և այլախոհներին: Հանգամանք, որն ավելի ուշ` 2006 թ. հուլիսի 14-ին, պաշտոնականացվեց ՌԴ պետդումայում ընդունված օրենսդրությամբ, որպես Ռուսաստանի շահերից բխող և անգամ նրա սահմաններից դուրս օրինական գործողություններ (մինչ այդ` 2004 թ. Կատարում ռուսական հատուկ ծառայությունների կողմից սպանվել էր Չեչնիայի նախկին նախագահ Զ. Յանդարբիևը: Տե՛ս
http://www.youtube.com/eutyun#p/u/5/h79TbV7CvuY տեսանյութը)…

     Այդպես, Հայաստանում մեկ տասնամյակից ավելի տևող տարօրինակ իրադարձություններն ու հանուր մղձավանջը, ինչպես նաև քաղաքական մի շարք այրերի հայտարարությունները վկայում են (Լ. Տեր-Պետրոսյան, Ֆ. Խաչատրյան և շատ այլք ), որ այսքան ջղաձգությունների ու ամենայնի պատճառը հոկտեմբեր 27-ի, նենգությամբ աներևակայելի և անպատժելի ոճրագործությունն էր, իսկ դրա հետևում` Հայաստանի ռուսական շրջադարձը, ինչը նույնքան ջղաձգորեն ջանում են ծածկել իշխանություններն ու այլք: Եվ ռազմավարական նշանակությամբ տնտեսության կատարյալ օտարումը, ռազմակայանների կես դար երկարաձգումը, արդի ծրագրավորված արտագաղթը, օտարալեզու դպրոցների բացումը, և անգամ Երևանը շրջանների հետ կապող երթուղիների վերաձևումները (բնակավայրերը մեկուսացնելու և հասարակությունը մասնատելու նպատակով... ), հայ ժողովուդին տանում են բառացիորեն մեկ այլորակ ցեղասպանության!!!! Այնինչ, վերնախավում ոմանք պաշտոններից կառչում են ոչ այնքան տնտեսական շահերի մղմամբ ( նրանք արդեն բավականին հագեցած են և բարիքների զգալի մասը տեղափոխել արտերկիր)՝ որքան «ահեղ դատաստանից» խուսափելու և այլոց առջև հանցագործ հանձնառությունների պատճառով։

   Ուստի, մեր աներկբա համոզմամբ, հրամայական է նախ գոնե հոգեբանորեն ազատագրվել յուրաքանչյուրիս խղճի ու գիտակցության վրա ծանրացած այդ կապանքներից և ապա միայն որոնել արմատական ապաքինման միջոցներ և փրկության ուղիներ: Եվ այդ առայժմ պարտավոր են ստանձնել կատարելապես անկախ, խիստ գիտակից, արժանապատիվ ու ոգեղեն, բուն ազգ-էությունը իրենց մեջ կրող և ազատատենչ անհատները, մինչև քաղաքական վերստին բարենպաստ պայմանների առաջանալը կամ վճռական ընդդիմության հաղթանակը: Մենք կատարելապես համոզված ենք, որ հոկտեմբերի 27-ի պատմական ոճրագործությունը վաղ թե ուշ բացահայտվելու և հրապարակվելու է իր ողջ մանրամասնությամբ և շատերի «գզրոցներից» հորդելու են անվիճելի փաստեր, ինչպես ստալինյան մռայլ տարիների այդքան խնամքով թաքցված եղեռնագործությունները: Բավական է միայն պատկերացնել թե բախտորոշ ի~նչ հետևանքներ կունենա թեկուզ սոսկ բարոյահոգեբանական այդ ազատագրումը:
     Մենք առավել համոզված ենք, որ ռուսական այս կայսերապաշտությունը ևս վաղ թե ուշ անպատճառ կտապալվի, ինչպես մինչև հիմա փլուզվել են բոլոր մեծ թե փոքր կայսրություններն ու միմյանց հետևից այժմ տապալվող բռնապետությունները: Այդ ևս տիեզերական և էվոլյուցիոն օրինաչափություն է, իսկ «մինչև գարուն ավանակի սատկել-չսատկելը»` բնական ընտրության: Վերապրելու դեպքում, այս և նման բոլոր վկայությունները, ինչպես նաև հավատավորների համառությունն ու անգամ հոկտեմբերի 27-ի պատմական ոճրագործությունը ունենալու են խիստ որոշակի նշանակություն: Ի վերջո նույնիսկ տարականների դեմ արարվող քիմիական թե այլ նորանոր միջոցները նրանց օժտում են հակազդեցության և իմունիտետային նորոգված համակարգերով, ո±ւր մնաց բանական արարածների և էթնիկական փոքրամասնությունների պարագաներում, եթե իհարկե նրանք դեռ ունեն կենսունակության պաշար և հարատևման կամք:

   Այդ իսկ նպատակով են արվում հոկտեմբերի 27-ի վերաբերյալ մեր շարունակական արծարծումները, բայց նաև վասն ՀՀ իշխանությունների և ռուսական շրջանակների կողմից օրեցօր մեր դեմ ահագնացող հալածանքների բուն պատճառների երևակման, ինչն ինքնին հավելյալ ևս մեկ փաստ է ոճրագործության լուսաբանման գործընթացում (այս ամենին դեռ հետևելու են շատ որոշակի անձնական և վերանձնական ապացույցներ...): Եվ այդ ևս մտնում է մեր ինքնակամ առաքելության` անհայտացման դատապարտված էթնիկական մի հանրույթի արժանապատիվ լինելության և հարատևման գերնպատակի մեջ: Ի վերջո այդ որևէ մեկը պարտավոր էր ստանձնել, թեև առայժմ չհասկացվելու և անգամ նահատակության պայմաններով:
       Իսկ մինչ այդ, մնացյալը կեցական առօրյա, երևութական գործընթացներ և քաղաքական ձեռնածություններ են, ինտելեկտուալ գարգարիզմ, և հայրենասիրական օնանիզմ, որոնցից երազ անգամ չի ծնվում: Ճիշտ ընդհակառակը. անէանում են ամենայն տենչ ու տեսլական:
Մինչդեռ, գերխնդիրը մնում է գոյաբանական և էութենական, վասն ինչի.

ԱՆՀՐԱԺԵՏ Է ԿՏՐԵԼ ԲՈԼՈՐ ԱՅՆ ՊՈՐՏԱԼԱՐԵՐԸ,
ՈՐՈՆՔ Ի ՎԵՐՋՈ ԴԱՌՆՈՒՄ ԵՆ ԿԱԽԱՂԱՆԻ ԹՈԿ:








                  VPUZU^
              Î²Ø'ø, Ð²ì²'îø ºì ²ÐºÔ... ²ðÞ²Èà'ôÚê


                  Ալեքսանդր Արորդի
                  ՎԱՐՊԵՏՅԱՆ

  Մարսել, 20 հունիսի 2011թ.
                07 հուլիսի 2011թ.
             03 օգոստոսի 2011թ.