 Այս մասին շատ է գրվել ու խոսվել, և թվում է թե այլևս ամեն ինչ
բացահայտ է` գոնե բանիմաց շատերի համար, թեև մնում են բավականին
մութ ծալքեր: Սույն քննախուզությունը չի հավակնում լիովին
լուսաբանել դրանք ու հետաքննչական մանրամասնությունները, այլ միայն
հիմնվելով քիչ թե շատ հաստատված տվյալների վրա, դիտարկել պատմական
միջադեպը առավել ընդգրկուն իրադարձությունների ու իրավիճակների
համայնապատկերում, դրանց զուգորդումներով և էաբանական պրիզմայով`
ինչպես նաև անձնական փաստագրումներով: Առավել ևս, որ դրանց
հեղինակը եղել է դեպքերի ժամանակակիցը, ճանաչել անձերից ոմանց ու
թերևս մասամբ դարձել այդ ոճրագործության անուղղակի զոհը, ինչն էլ
դրդեց սույն հետաքննությունը և գուցե մասամբ կպարզվի դրա
հրապարակմամբ
1
: Սակայն կա շատ ավելին:
Ըստ մեզ և շատ այլոց, հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործությունը ոչ միայն
եղավ պատմականորեն շրջադարձային մի հանգույց, նշանավորվեց նորածին
անկախության կորստով, հետագա տասնամյակում դարձավ կործանիչ
իրադարձությունների, անբացատրելի թվացյալ խառնաշփոթության ու
համատարած ջղաձգությունների դրդապատճառը` այլևս ճակատագրորեն
աղճատեց ողջ հայ իրականությունը` վարագուրելով նաև ապագան:
26.10.2007 թ. Ազատության հրապարակի իր ելույթում ՀՀ առաջին
նախագահը այն համեմատեց 705 թ. արաբների կողմից ողջ հայ
նախարարական ավագանու ողջակիզման, 1915 թ. մտավորականության և
1930-ական թվերի ստալինյան գլխատումների հետ: Դրանց ու պատմական
այլ ողբերգությունների զուգահեռմամբ, մենք առավել հակված ենք
պետական այդ ոճրագործությունը համեմատելու 374 թ. Հռոմի կողմից Պապ
թագավորի դավադրական սպանության հետ, որից հետո Հռոմի և
Պարսկաստանի միջև ճզմված ու հազիվ փոքր-ինչ ինքնուրույնություն
ձեռք բերած Հայաստանը կորցրեց անկախությունը և վերստին տրոհվեց
արևմտյան ու արևելյան հպատակության և ներքին ջլատվածության:
Մնացյալը հայտնի է:
Այս առումներով 1999 հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործության ըստ էության
բացահայտումն ունի նույնքան բախտորոշ ու ազգաբանական
նշանակություն` ոչ այնքան լոկ վասն արդարության թե վրեժխնդրության`
որքան հավատի ու ինքնավստահության վերականգման, ինքնագիտակցության,
ինքնամաքրման և բարոյահոգեբանական ապաքինման: Ուստի, մենք
կվազանցենք հայտնի մանրամասները, երևակայելու համար այդ եղերական
եղելության բուն էությունն ու խորհուրդը, ինչպես հայտնի թե նույն
բառերի վերադասավորմամբ, և անգամ մեկ ստորակետի տեղափոխմամբ
ամբողջովին կարող է փոխվել նախադասության իմաստն ու
բովանդակությունը: Նույնը նաև բառը այլ նախադասության,
նախադասությունը այլ մեկ պարբերության մեջ ընթերցելու պարագայում:
Իսկ մնացյալը` յուրաքանչյուրը կարող է լրացնել դեպքերի ու
իրավիճակի հետ առնչվող ծովածավալ նյութերով, ինչպես նաև հեղինակի
հրապարակված թե դեռևս ոչ արձանագրություններով
2
:
Ի սկզբանե կուզեինք նաև նշել, որ ոչ մեկ լրատվամիջոց
չհամաձայնեց թե չհամարձակվեց հրապարակել սույն քննախուզությունը,
ինչը ևս հայ արդի իրականության ախտաբանական մեկ խոսուն հանգամանք
է, հավաքական կամա-ակամա մեղսակցության մեկ դրսևորումը և
վերլուծության այլ մեկ թեմա: Մինչդեռ, դրա նախորդ տարբերակի սոսկ
գոյությունը հեղինակին թանկ արժեցավ, որը հարկ է նույնպես ընդունել
որպես ինքնին խոսուն մեղսության փաստ (այդ մասին` իր տեղում):
Այսուհանդերձ, մենք չնչին իսկ կասկած չունենք, որ առաջին անգամ
ներկայացվող այս վարկածը ժամանակի ընթացքում կարմատավորվի հայոց
գիտակցության մեջ: Առավել ևս, որ ոճրագործությանը հետևած
տասնամյակում խնդրահարույց իրադարձություններն արդեն հաստատել են
այն և դեռ կամրագրվի գալիք փորձություններում ...
1
Միայն այս հրապարակման ազդը
արդեն անհանգստացրել է ոմանց (
http://qh.do.am/publ/10-1-0-234 ),
ավելին վստահաբար առջևում է ...
2
«ԱԶԳԱՅԻՆ ԽԱՉԲԱՌ կամ ո՞ւմ է
խանգարում Ալեքսանդր Արորդի Վարպետյանը» (Երևան-2003),
«Վտարում» (անտիպ), «ԷՈՒԹՅԱՆ ոդիսականը», (անտիպ, խոսքը
վերաբերում է համանուն գիտահետազոտական միաբանությանը, որի
հիմնադիրն ու նախագահն է` 2002 թվականից Հայաստանից
արտաքսված, սույնի հեղինակը), այստեղ արդեն հրապարակված
«Հոկտեմբեր 27 և Թուրքիան» ակնարկը:
Տե’ս նաև հոկտեմբեր 27-ի առնչությամբ
շրջանառության մեջ գտնվող բազմաթիվ նյութեր, հետաքննության
N°62207199 քրգործից քաղվածքներ 18000 էջ
արձանագրություններից, ընթացիկ հղումները թե հարակից
աղբյուրները և ինտերնետային ծով ինֆորմացիաները: Ուստի,
մենք այստեղ կվազանցենք հայտնի մանրամասնությունները:
Առավել ևս, որ, գեղանկարը թե խճանկարը չեն ընկալվում
ակնապիշ, երաժշտությունը` «չռված» ականջներով, իսկ
երևույթների տակ ընկած էությունները` ակնհայտ
մանրուքներով, որոնք հաճախ ուռճացվում են հենց
աչքակապության միտումով:
Ինչ վերաբերում է հետաքրքրասեր թե մասնագետ
հետաքննիչներին, ապա նրանք խնդիր չեն ունենա ստուգելու
այստեղ առաջին անգամ ներկայացվող որոշ տեղեկությունները,
ուղղելու, հարստացնելու թե վերիմաստավորելու այլերը` ինչը
ի վերջո հիմնականում կլուսաբաներ ոճրագործությունը, վասն
գալիք սերունդների փորձառության, ինքնագիտակցության և գոնե
հոգևոր անկախության: |
|
