ՃԱՆԱՉԵԼ ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՒ ԶԽՐԱՏ, ԻՄԱՆԱԼ ԶԲԱՆՍ ՀԱՆՃԱՐՈՅ
  Սկզբնաէջ      
 
  ԱՇԽԱ~ՐՀ- ԱՇԽԱ~ՐՀ...
   15.09.1990 -15.09.2015թ.    
     

 

               ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ
   
 
  Ժամանակն ու տարածությունը մեզ այդքան չեն
            տարաբաժանում, որքան՝ տգիտությունը...
      Թուզը թզին նայելով հասունանում է խանդից,                               բայց տրաքվում նախանձից...
               



                    - Երբ 1990 թ. Հայաստանում հիմնվեց ԷՈՒԹՅՈՒՆ Ազգային Իմաստության Տաճարը (ԱԻՏ)՝ արժանանալով ավագ մտավորականության գնահատանքին ու հոծ աջակցությանը ( www.eutyun.org/S/P/AAV/AV_ManuscriptsAndDocs.htm ),
 սունկի պես աճեցին նման կազմակերպություններ, իսկ մի քանի տասնյակ անձինք միանգամից տրվեցին հայագիտության ( http://www.eutyun.org/S/E/E-Vodisakan/E-Vodisakan.htm
): Այնպես՝ ինչպես տնտեսության լիբերալիզացմամբ համարյա բոլորը տրվեցին սուջուխ-բաստուրմայի արտադրության: Այլ բան անել չգիտեին ու դեռ երևակայություն անգամ չունեին: Քառորդ դար հետո այդ կազմակերպություններից ոչ մեկը չմնաց և քիչ թե շատ լուրջ համարյա ոչինչ էլ չթողեցին: Մինչդեռ հայագիտությամբ շարունակում են զբաղվել բոլորը՝ ով ուրիշ անելիք չունի: Այդպես, հայագիտությունը աղճատվեց, թացն ու չորը, ճիշտն ու սխալը խառնվելով միմյանց և աղավաղելով պատմական բուն  ճշմարտությունը: Այնքան, որ մենք ևս այլևս խուսափում ենք մասնակցել այդ «շիլա-փլավին»: Առավել ևս, որ հայագիտությունը մեզ համար ավելի շուտ երբեմնի իմաստությունները բացահայտելն էր...

    - Երբ մենք գրում էինք արիների ու արիականության մասին («Ովքե՞ր են ի վերջո արիացիները», Մարսել 1988 թ., Երևան 1990 թ., ռուս. Երևան 2008 թ.), նկատի ունեինք արիական հին ավանդույթները, երբեմնի արիստոկրատիա-ազնվապետությունն ու նրանց բարքերը: Սակայն, առաջինը ոգևորվեցին հենց տխեղծները և չնայած մեր զգուշացումներին, ամբողջովին ապականեցին այն ( https://www.youtube.com/watch?v=mtOtFgVHd3A ): Այնքան, որ այլևս մենք լռեցինք...
    Մինչդեռ, ըստ ԱԱԾ-ի, որպես ռասիստական սադրիչ և նույնքան իբր ֆաշիստական ԷՈՒԹՅՈԻՆ ԱԻՏ-ի հիմնադիր, այդ մենք վտարվեցինք Հայաստանից...
( կարող եք զարմանալ, չհավատալ կամ գտնել չափազանցված, բայց համոզվեք ինքներդ. http://www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_1601224_ARTAROC.htm ):

   - Երբ 1989 թ. դեկտ. 24-ին առաջին անգամ Գառնիի տաճարում կազմակերպեցինք Միհր աստծոն նվիրված ազգագրական տոնակատարություն, այն դարձավ ավանդույթ և ցայսօր շարունակվում է տարբեր կազմակերպությունների կողմից՝ ինչպես միշտ, յուրաքաչյուրը վերագրելով իրեն: Մեհենական շարժման 100-ամյա ընդմիջումից հետո այդ միակ քիչ թե շատ հաջողված մեր միջոցառումներից մեկն էր, որն արիականության հետ անմիջապես մտավ կյանք...( www.youtube.com/watch?v=ToGBb0OYUGg ):

  - Երբ հրապարակեցինք Հայկ. լեռնաշխարհում հայոց և համամարդկային 12 000-ամյա ծագումնաբանության վերաբերյալ «Ծննդոց-ԱՅԱ» մենագրությունը ( Երևան 2000 թ., վերահրատ. 2003 թ., https://www.youtube.com/watch?v=MRY79-pPdmo&t=267s ), նախ շատերի և լրագրողների կողմից ենթարկվեցինք ծաղրուծանակի: Ապա, հրապարակ նետվեցին 17 000, 30 000 և անգամ 50 000-ամյա վարկածներ, ամենայն վերածելով ծաղրուծանակի: Ավելին՝ հիվանդագին դարձավ ամենայն հայերից սկզբնավորելու մոլուցքը: Եվ այդ ցայսօր ու նոր ահագնությամբ՝ մեր իսկ լեզվագիտություն մտցրած *այ-*այա դիցարմատների հիմքով և բերված մի շարք  օրինակներով:  Ի լուր աշխարհի և որպես «սենսացիա» սկսվեցին որոնել իբր հայերից սերվող այլ  ցեղանուններ ու ցեղեր, մինչև իսկ Հայ անունով աստված հայ առաքելական եկեղեցում, երբ այդպիսինը չկա ու չի եղել:
  Այդպես, ծաղրուծանակի ենթակա դարձանք ազգովի...(www.eutyun.org/S/Ashx/BANABOZUTYUN.htm ):

   - Իսկ երբ մշակում էինք Է-Էություն աստվածության ու հասկացության ԷԻԶՄ ուսմունքը («ԷՈՒԹՅՈՒՆ», Երևան 1995 թ.), գերնպատակ ունեինք հայոց օժտել սեփական աշխարհայացքով և ակնկալում դրա ներդրումը կրթական համակարգ: Սակայն, այդ արդեն շատերին անմատչելի եղավ (ընթերցանությունը հայոց ասես այլևս հակացուցված էր...): Ուստի շրջանառություն մտավ միայն հին հայոց սրբազան «Է» տառը, ցավոք առանց էիզմ ուսմունքի հետ որևէ առնչության: Եղան նաև այդ ևս յուրացնելու փորձեր որպես էիզմ, երբ «Է»-ի հոլովումները բոլորովին էլ էիզմ չէին ( http://www.eutyun.org/S/VL/EaAs/EaAs_Reflexion-GenCiv-KD.htm ):  Մինչդեռ, ակադեմիական շրջանակները մնացին կատարելապես անհաղորդ: Այդ նրանց խելքի բանը չէր 1: Նշենք միայն, որ այդպիսի ոգեգաղափարական ուսմունքներ բոլոր դարերում չեն ծնվում: Մինչդեռ, էիզմը գալիս էր դարերի խորքից, նախ որպես դիցահավատամքային համակարգ, ապա փիլիսոփայական կատեգորիա և դոկտրինա ( էսենցիալիզմ, կվինտէսենցիա, բրահմայականություն, դաոսիզմ, մասամբ էյդետիզմ, բուն էաբանություն ևն ), իսկ մեր պարագայում այդ բոլորի և մասնավորապես տիեզերագիտության համադրմամբ, որպես և՛ զուտ ազգային ( Է-Էություն) և՛ համամարդկային միշտ հին ու բոլորովին նոր աշխարհայացք:  

   -  Երբ մշակվեց «Ազգ և նոր հազարամյակ» դարակազմիկ քառահատոր նախածրագիրը, միայն Վազգեն Սարգսյանը դրա «21-րդ դարը մերն է լինելու» գաղափարը դարձրեց կարգակոչ («ԷԱԿԱՆՔ», հատոր I, Երևան 2002 թ.,  www.youtube.com/watch?v=LuxweL4FSX0 ):  Ու թեև ըստ ոմանց ՄԻԱՍՆՈՒԹՅՈՒՆ դաշինքի հաղթանակով  կարծեք վերջապես եկավ Էության ժամանակը, սակայն հոկտեմբեր 27-ի ոճրագործությամբ մեր դեմ փակվեցին բոլոր դռները, իսկ 2002 թ. վտարվեցինք Հայաստանից և հետապնդվում ենք ցայսօր: Հատկապես, դրա վերաբերյալ մեր «Ազգային խաչքար կամ հոկտեմբեր 27-ի առեղծվածը» ահարկու քննախուզությունից հետո ( Լոս Անջելես, 2013 թ.: Տե՛ս նաև www.eutyun.org/S/E/AX/AX.htm ):

  - Իսկ երբ հրատարակվեցին «Դելփյան E'i  առեղծվածային տառի տարրալուծումը»  (անգլերեն և հայերեն, Երևան 2011 թ., տե՛ս. www.eutyun.org/S/E/AZGABANAKAN/Delphic%20E'i.htm ) և «Աշխարհի առանցքը- Գյոբեկլի թեփեի առեղծվածը» (անգլերեն և հայերեն, Երևան 2016թ.), ամբողջ մի 10 միլիոնանոց աշխարհասփյուռ հայություն և հանրապետություն՝ իր Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայով (ԳԱԱ ) և հայագիտական թե փիլիսոփայական հաստատություններով պապուասների պես մնացին ժամանակի լուսանցքում: Եվ եթե հասկանալի է հասարակության ողբալի թերհասությունը, մասամբ բարբարոս կարգերի և անէացված մշակույթի պատճառով, ապա անհավատալի է գոնե մտավորականության ու գրոց-բրոցների բթությունը
2...  

  - Մենք էլ չենք խոսում «Եվ ճանաչիր զԲանս...» կոթողային այլ մեկ հատորի (896 էջ, Երևան 2016թ. ), արմատական այլ հրատարակությունների («Արիականք»-ազգային գաղափարախոսություն, Երևան 1997թ., «Հայտնությունը», Երևան 2006 թ. ևն)  և հատկապես դեռևս անտիպ ու գերկարևոր «Opius Magnum» հատորի ու այլ աշխատությունների մասին ( խոսքը մասնավորապես «Ազգ և նոր հազարամյակ» չորսից դեռևս անտիպ երկու հատորների մասին է. www.eutyun.org/S/MM/1/EAKANQ%20p-I%20.htm : Էության բոլոր աշխատությունները տե՛ս. www.eutyun.org/S/P/AAV/AV_Books.htm ):
 
                                                                                                       
* * *
                      
 
   
Այսքանից հետո ու դեռևս 1999 թ. ( երբ դեռ քանի՜ աշխատություններ արևերես չէին ելել...)  միայն լոսանջելեսյան «Կամարակ» թերթը իր 31/03 /1999 թ. համարում գրեց.
   «...Ա. Վարպետյանի արածի մեծությունն ու ահռելիությունը՝ թե՛ կարևորության և թե՛ ծավալի առումով, մեր ուշադրությունը ոչ թե շեղում, այլ ուղղակի առիթ չի տալիս իր արածի մանրակրկիտ թե դասակարգված արժեքավորում կատարել»:  
  
    Այդ դասակարգված վերլուծությունը և արժևորումը ցայսօր չի կատարվել, մոտակա ապագայում՝ դժվար թե: Բացի ԳԱԱ պրեզիդենտ Վ. Համբարձումյանից սկսյալ վերոնշյալ ավագ մտավորականության արձագանքներից և բանիմաց մի քանի մտավորականների փորձերից, ինչպես մեծն գրաքննադատ Հակոբ Օշականի նույնքան բծախնդիր որդու, գրող և գրականագետ Վահե Օշականից ( լոսանջելեսյան «Ասպարեզ» թերթի 13-20/03/1999 թթ թողարկումների «Գրական քրոնիկ» բաժնում, www.eutyun.org/S/X/HZ/Hogetun-VOshakan.htm ): Մի քանի այլոց, և Aix-en-Provence  համալսարանի (Ֆրանսիա) հայկ. ամբիոնի վարիչ, վաստակավոր պրոֆեսոր Ռոբերտ Տերմերգերյանից .    
   
«...Ողջ դժվարություններով հանդերձ Ալեքսանդր Վարպետյանը կայացրել է ԻՐ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆԸ: Նրա հաջողությունը կլինի կատարյալ այն օրը, երբ հայ համայնքի ամեն մի անդամ կկարողանա կարդալ և հասկանալ այն:
     Այդ օր, հայ սփյուռքը լուծելու մեծ խնդրականներ այլևս չի ունենա»... 
( «Արփիական» էպիկական քնարերգության վերաբերյալ: ARMENIA N°94, 1985թ. ֆրանսահայ ամսագիր: Տե՛ս. www.eutyun.org/S/X/HZ/Hogetun-Arpiakan.htm ):    

    Այսինքն, ԷՈՒԹՅՈՒՆ ԱԻՏ-ը վերջին քառորդ դարում արեց շատ ավելին՝ քան այս ասպարեզում  Գիտությունների ողջ Ազգային Ակադեմիան, խմորելով և ուղղորդելով հայ ազգային միտքը խնդրահարույց այդ խնդրականներում 3: ԽՍՀՄ-ի փուլուզումից և մարքսիզմ-լենինիզմից հետո գաղափարաբանական նման բուռն պոռթկում չեր կատարվել վերջին հարյուրամյակներում և անգամ քրիստոնեությունից հետո վերջին երկհազարամյակում: Այլ խնդիր է, որ  
   «Լեռը մանրադիտակում չի երևում: Եվ որքան ահագին է այն՝ նույնքան հեռավորության է անհրաժեշտ քիչ թե շատ ամբողջությամբ դրա ընկալման համար»:

    Եվ ինչպես նման պարագաներում,  հոգևոր ասպարեզում ամեն մի նման պոռթկում պիտի անպատճառ բորբոքեր քաղաքահասարակական վերին շրջանակների  անհանգստությունը (գուցև հատկապես այլոց... Տե՛ս. www.eutyun.org/S/E/X/X/X-24.htm... ), իսկ հեղինակը ենթարկվեր փորձությունների 4: Վկա՝ Սոկրատեսի, Քրիստոսի, Ջորդանո Բրունոյի և անգամ շատ ավելի համեստ հին թե ժամանակակից հայերի կենսափորձը ( սկսյալ Մ. Խորենացուց, անցնելով Դավիթ Անհաղթ, Նարեկացի և այլք մինչև  Պ. Սևակ թե Ս. Փարաջանովը): Այդպես.       
       «Եթե դուք ժամանակից առաջ ընկաք՝  ձեր ժամանակը ձեզ կվազանցի...»:      

   Նման պարագաներում մնում է ընդունել ավագների կենսափորձը և պատմահասարակական օրինաչափությունները,  չխառնվել «Աստծո գործերին» և կեցության անիվների տակ չընկնել: Հատկապես հայոց պարագայում, երբ.             
           «Ուտեմ քեզ, ուտեմ քեզ»- ասում են սիրելիներդ ու մարդակերները...           
           «Գնա մեռի՝ արի սիրեմ» -ասում են հայերն ու լեշակերները...


                               
     1  Ժամանակին միայն Գիտության և Կրթության նախարար, Վ. Համբարձումյանի աշակերտ և Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Արտաշես Պետրոսյանը փորձեց քայլեր անել այն մտցնելու համար կրթական համակարգ, սակայն Լևոնը զինաթափեց նրան...

   2
Հարկ է նաև ընդունել, որ Էության գաղափարները և տեսությունները ոչ  այդքան բարդ են՝
որքան ոչ դասական ու բավականին նոր անգամ զարգացած քաղաքակրթությունների համար: Մենք այդ անձամբ արձանագրել ենք մեր կենդանի շփումներում ու արտերկրյա բանախոսություններում, ինչպես 1999 թ. Կալիֆոռնիայի UCLA համալսարանում հնդեվրոպական ծրագրի պրոֆեսորատի և ասպիրանտների առջև (  հայտնի հնդեվրոպաբան Վ. Վ. Իվանովի ներկայությամբ... ), Թեհրանի AZAT համալսարանի բանախոսության (2002 թ.), Ֆրանսիայի Aix-en-Provence  համալսարանի հունագիտական պրոֆեսորատի հետ շփումներում  ( «Դելփյան E'i  առեղծվածային տառի տարրալուծումը» մենագրության վերաբերյալ)
և այլ առիթներով:

  
 3 Նկատի առնելով հայ իրականության արդի բարոյահոգեբանական իրավիճակը, շատ քչերն են հիշատակում ներշնչման թե բանաքաղության աղբյուրները: Բացառություն էր պատմաբան, արիական և ծագումնաբանական թեմաներով մի քանի աշխատությունների հեղինակ Անժելա Տերյանը: Մեջբերում նրա նամակից.     
    «Հարգելի տիար Ա. Վարպետյան,  
   ...Ձեզ այստեղ  շատ-շատ ենք հիշում:  Շատ վաղուց ուզում եմ Ձեր արածի համար շնորհակալություն հայտնել  և ասել.  դուք մի ամբողջ սերունդ  եք արթնացրել, որոնց մեջ նաև ես եմ... Ձեզ մաղթում եմ, որ շարունակեք գրել ու շատ գրել: Չէ ո՞ր մի քանի հոգու համար չեք գրում, այլ շատ-շատերի, որոնք սպասում են Ձեր նոր գրքերին:       
     Հաջողություն ու բարիք եմ ցանկանում Ձեզ»:       
     Ա. Տերյան (Երևան, 14.12.2011թ.) :   
  Տե՛ս. Էության համակիրներից մեկի, ՌԴ-ում «Է-Ազգային Իմաստության դպրոց»-ի կայքում. http://www.eutyun.org/S/E/ZT/ZT_170212_KarDzn&axik.htm .

     4
Մեր հայտնությունը ետխորհրդային Հայաստանում տեղիք տվեց բազմաթիվ ու հակասական  ենթադրությունների, մեզ մեղադրելով սիոնիզմի, մասոնության, եհովականության, անգլիական թե որևէ այլ հատուկ ծառայություններին  պատկանելության մեջ....:  Ժամանակին, հայաստանյան երբեմնի ՊԱԿ-ի գաղափարական վարչության պետ, գնդապետ Գևորգ Սարգսյանցը, Էության հետ մոտ լինելով հանդերձ. ոմն խմբագրի ասել էր, թե Էության այդքան ընդգրկուն թեմաներն ու գաղափարները մեկ մարդու գործ չեն կարող լինել: Դրանք մշակվում են ինչ-որ անհայտ կենտրոնում ու տրվում Վարպետյանին: Չէր ասվում միայն, թե ինչո՞ւ միայն նրան և ոչ թե նաև այլոց: Նույն անձը հետո ինքն ընկավ այդ գաղափարների հորձանուտը... (տե՛ս www.eutyun.org/S/E/ZT/ZT_090213_PoqrMher.htm ):    
 
  Իսկ ըստ այլ մեկ «օպերատիվնիկի» (Լոս Անջելես). «քրիստոնեության ընդունումից, ապա ժխտումից հետո, մարքսիզմ-լենինիզմի ընդունումից և նույնպես ժխտումից հետո, այս նոր գաղափարական հոսանքը որտե՞ղից է գալիս և ո՞ւր է տանում... » ( https://www.youtube.com/watch?v=vPIivfD70Xw , 14:23 րոպեից 17:33 , տեսանյութի ավարտից հետո նույն «օպերատիվնիկի» ինքնաժխտումը Ա. Վարպետյանի ու նրա գաղափարների վերաբերյալ կամ այստեղ. https://www.youtube.com/watch?v=Ao_bguEC_EE ...):
 
 
  
   ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ ՀԱՃԱԽ Է ԹԱԿՈՒՄ  ՄԵՐ ԴՈՒՌԸ,
   ԲԱՅՑ ԱՅԴ ՄԵՆՔ ՏԱՆԸ ՉԵՆՔ...
 
 
         
 Իսկ եթե այսքանը ձեզ թվաց չափազանցված կամ ինքնագովազդ, ապա հիշեք.
          Տխմարի և իմաստունի, ամբոխի և հանճարի թե մահկանացուի և մարգարեի փոխհարաբերությունը նման է կույրի և ակնավորի հարաբերակցությանը.

  ԻՄԱՍՏՈՒՆԸ ՏԽՄԱՐԻ ՏԽՄԱՐՈԻԹՅՈՒՆԸ ՏԵՍՆՈՒՄ Է,
ՏԽՄԱՐԸ ԻՄԱՍՏՈՒՆԻ ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ՝ ՈՉ...
 
 
    
             Ալեքսանդր ՎԱՐՊԵՏՅԱՆ
Մարսել, 28 օգոստոսի, 2017թ.